Η Αετομηλίτσα παράγει το πιο ... γκουρμέ γαλακτοκομικό προϊόν

 Η ούρδα αποκτά πιστοποίηση και γίνεται το πιο εύγεστο και άριστης ποιότητας τυρί της Ηπείρου

ΤΗΣ ΣΤΕΛΑΣ ΝΟΒΑΚΗ

Κέντρο της γεύσης και τόπος καταγωγής του πιο εκλεκτικού και εύγεστου τυριού της Ευρώπης αναμένεται να γίνει το βορειότερο βλαχοχώρι της Ηπείρου, που είναι παράλληλα και το μικρότερο των Ιωαννίνων, αλλά και το ψηλότερο της Ελλάδας, η Αετομηλίτσα.

Σε υψόμετρο 1430 μέτρων κοντά στα Αλβανικά σύνορα,  300 κάτοικοι που κατοικούν στην Αετομηλίτσα μόνο το καλοκαίρι, κρύβουν εδώ και τέσσερα περίπου χρόνια ένα ... μυστικό που αναμένεται να κάνει την περιοχή τους επίκεντρο του πιο εύγεστου και άριστου τυριού που παράγει η χώρα, την ούρδα. Η ούρδα, είναι ένα παραμελημένο μεν ελληνικότατο δε προϊόν που οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Γάλακτος Ιωαννίνων (του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού «Δήμητρα»)  φιλοδοξούν να αναδείξουν και να πιστοποιήσουν ως Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης.

Η υπεύθυνη του προγράμματος και της έρευνας κ. Ελένη Παππά χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο προϊόν ως ένα παραδοσιακό τυρί με ιδιαίτερη δυναμική και συγκριτικά πλεονεκτήματα ικανά να ενισχύσουν το τοπικό εισόδημα αλλά και να δώσουν διέξοδο απασχόλησης στον νεότερο ηλικιακά πληθυσμό, υπό κατάλληλες φυσικά συνθήκες. «Κατάλληλες συνθήκες, σημαίνει πιστοποίηση του παραδοσιακού αυτού τυριού, που με το απαραίτητο μάρκετινγκ θα οδηγήσει σε αύξηση της ζήτησής του, που μπορεί μεν σήμερα να είναι μικρή, αλλά μπορεί να γίνει το Νο 1 προϊόν τυρογάλακτος».

Το χωριό-φάντασμα στην κορυφή της Ελλάδας

Η ούρδα είναι ένα τυρί πολυτελείας, το οποίο καταναλώνεται σε μικρές ποσότητες. Μπορεί να το καταναλώσει κανείς σκέτο ως έχει ή να το ροδίσει στο τηγάνι όπως το σαγανάκι.

Αποτελεί ένα εκλεκτό τυρί , εύγευστο και άριστης ποιότητας. Έχει σφιχτή δομή, λίγες τρύπες και μπορεί να καταναλωθεί από την πρώτη ημέρα ή να διατηρηθεί στο ψυγείο έως και ένα έτος χωρίς να χάνει τα ιδιαίτερα και ευρέως αποδεκτά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά της.

Τα χαρακτηριστικά αυτά μελετούνται από το Ινστιτούτο Γάλακτος Ιωαννίνων με απώτερο στόχο να παραχθεί το τυρί αυτό σε βιομηχανική ή βιοτεχνική κλίμακα υπό ελεγχόμενες συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή της ούρδας ως ένα τυρί τυποποιημένο αλλά και ποιοτικό. 

Τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα είναι πάρα πολλά και με την ολοκλήρωση της έρευνας που αναμένεται να γίνει φέτος, το βλάχικο τυρί, που λίγοι μόνο απολαμβάνουν καθώς η παραγωγή του είναι μικρή, σίγουρα θα βρει μια θέση στο ελληνικό και όχι μόνο τραπέζι.

Το μικρό χωριό της Ηπείρου, η Αετομηλίτσα είναι ένα χωριό-φάντασμα στην κυριολεξία που φιλοδοξεί να αναδειχθεί και να γίνει επίκεντρο.  Από το 2009 έχει μπει στην συγκεκριμένη έρευνα καθώς οι λιγοστοί κάτοικοι της περιοχής, όλοι τους κτηνοτρόφοι ξέρουν την μοναδική συνταγή για την παραγωγή της ούρδας, αλλά και μοναδικές γευστικές συνταγές που δοκιμάζουν όσοι επισκέπτονται την περιοχή.

Παλιό κεφαλοχώρι, η Αετομηλίτσα γνώρισε μεγάλη άνθηση τον 18ο, τον 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα. Οικονομικά αυτοδύναμο, εκείνη την εποχή είχε τουλάχιστον 40.000 αιγοπρόβατα, ενώ οι αγωγιάτες και οι έμποροι του χωριού έφταναν μέχρι τον Αυλώνα της Βορείου Ηπείρου ή τη Νιγρίτα των Σερρών και διακινούσαν προς τα εκεί τα προϊόντα τους.

Σήμερα, η Αετομηλίτσα έχει ζωή μόνο πέντε μήνες τον χρόνο, καθώς είναι το ψηλότερο χωριό της Ελλάδας και λόγω του βαρύ χειμώνα, οι κάτοικοι το εγκαταλείπουν από τον Οκτώβριο και επιστρέφουν σ’ αυτό το Μάρτιο. Πίσω μένει μόνο ... ένας κάτοικος, γι’ αυτό και καταγράφεται ως το μικρότερο της Ελλάδας. Μαζί τους «πηγαινοέρχεται» και το Κοινοτικό Γραφείο, που εγκαταλείπει το παραδοσιακό οίκημα στην κεντρική πλατεία του χωριού και «μετακομίζει» στη Λάρισα.

Ο πρώην κοινοτάρχης της περιοχής Χρήστος Νιτσιάκος, φρόντισε όμως μέσα από προγράμματα που εκμεταλλεύτηκε για την προβολή του Δήμου να χρηματοδοτήσει και την έρευνα για την πιστοποίηση της ούρδας, προκειμένου η περιοχή να αποκτήσει και πάλι δράση και ζωή κυρίως από νέους ανθρώπους, καθώς μια τέτοια εξέλιξη, θα αναζωπύρωνε το ενδιαφέρον των νεότερων που θέλουν να ασχοληθούν με την κτηνοτροφία. 

«Η  κτηνοτροφία στις μέρες μας έχει μειωθεί σημαντικά, αφού φτάνει μόνο τα 12.000 ζώα έναντι των 30.000 και πλέον που ήταν πριν από 50-60 χρόνια» αναφέρει στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ο κ. Νιτσιάκος, δημοτικός σύμβουλος Κόνιτσας, ο οποίος πριν τον Καλλικράτη, ως Κοινοτάρχης άφησε σημαντική παρακαταθήκη στην περιοχή.

«Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περισσότερες από 30 κτηνοτροφικές οικογένειες που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της Αετομηλίτσας, η οποία τα τελευταία 10-15 χρόνια γνώρισε ραγδαία ανάπτυξη. Κάποιοι έρχονται για διακοπές και κάποιοι για να μείνουν μόνιμα. Σ’ αυτούς θέλουμε να δώσουμε την ευκαιρία να επιστρέψουν στην γη τους, στην πατρίδα τους, εξασφαλίζοντάς τους και εισόδημα».

Το βλάχικο «μανούρι»

Η ούρδα παλαιότερα ήταν πολύ γνωστό παραδοσιακό τυρί. Ήταν πολύ φημισμένο και πουλιόταν ιδιαίτερα στο παζάρι της Κόνιτσας, αλλά και εξάγονταν στην Αλβανία. «Η βαθύτερη γνώση των βιοχημικών, μικροβιολογικών και οργανοληπτικών χαρακτηριστικών της ούρδας θεωρείται «εκ των ων ουκ άνευ» για την αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητάς της», εξηγεί η υπεύθυνη της έρευνας κ. Ελένη Παππά στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ.  Σήμερα δεν παράγεται σε μεγάλες ποσότητες αλλά σε μικρές με σημαντική, όμως, σημασία για την τοπική κοινωνία. «Η πιστοποίηση στης ούρδας θα αυξήσει τη ζήτηση του προϊόντος με συνέπεια την ενίσχυση του εισοδήματος των κτηνοτρόφων των ορεινών περιοχών. Έτσι θα ενθαρρυνθεί η παραμονή τους στις εστίες τους και θα περιοριστεί η μετακίνησή τους στις μεγαλουπόλεις».

Η κ. Παππά εκτιμά ότι είναι πολύ κοντά στο πιστοποιηθεί ένα ακόμη τυροκομικό ελληνικό προϊόν καθώς η πληρότητα του φακέλου της έρευνας και των στοιχείων που έχουν συγκεντρωθεί είναι ικανά για μια θετική αξιολόγηση.

«Υπάρχουν άλλα τέτοια προϊόντα στην ελληνική επαρχία που μπορούν να αναδειχθούν με τον ίδιο τρόπο» σημειώνει η κ. Παππά, και παράλληλα να αποτελέσουν και αιτία προβολής της κάθε περιοχής, τόσο στη χώρα μας, όσο και στην Ευρώπη. «Θα μπορούσαν να προταθούν για πιστοποίηση και που περιλαμβάνονται και αυτά όπως η ούρδα στο καλάθι αγροτικών προϊόντων της περιφέρειας Ηπείρου είναι η Μετσοβέλα, το κατσικίσιο τυρί, η γραβιέρα, το πρόβειο γιαούρτι, το βούτυρο κ.ά». Στους επόμενους στόχους του Ινστιτούτου Γάλακτος, όπως σημειώνει η κ. Παππά είναι η μελέτη καινοτόμων γαλακτοκομικών προϊόντων, όπως είναι τα βιολειτουργικά τρόφιμα.